Chia sẻ

Tre Làng

Doanh nghiệp hiểm ác, truyền thông vô lương

Doanh nghiệp hiểm ác, truyền thông vô lương

Việc tạo ra thảm họa hoặc chộp thời cơ của một cuộc thảm hoạ để kiếm lợi, kinh tế học gọi là “chủ nghĩa tư bản thảm họa”. Lần theo dấu vết truyền thông chiến thuật, vụ tung tin nước mắm truyền thống chứa thạch tín có những dấu hiệu được cố ý tạo ra bởi môn đồ của chủ nghĩa này.

Giới quan sát chiến lược quản trị dễ dàng nhận ra được có những nhà kinh doanh đang làm tiền bằng cách gieo rắc sự hoang mang, xem đám đông dân chúng như những con tốt trong bàn cờ chiến lược kinh doanh của họ. Qua đó, những người này kỳ vọng thay đổi chính sách và nắm quyền điều khiển hành vi người tiêu dùng...

“Sang chấn tập thể”

Có lẽ, trước khi đi vào “nghi án” Masan (công ty sở hữu hai thương hiệu Chin-su và Nam Ngư) có phải là chủ mưu vụ tạo ra cuộc khủng hoảng “nước mắm thạch tín” gây sốc để trục lợi hay không, có lẽ bạn đọc cần dạo qua thư văn kinh tế học để đọc câu chuyện về một lý thuyết kinh điển về “học thuyết sốc”. Milton Friedman, cây đại thụ về kinh tế học thuộc trường phái Chicago, là cha đẻ của cái gọi là học thuyết này, cho rằng: chỉ một cuộc khủng hoảng - khủng hoảng thật, hoặc được cảm nhận là khủng hoảng - mới tạo ra sự thay đổi thực sự. Khi cuộc khủng hoảng bùng nổ, những hành động nào được thực hiện phụ thuộc vào những ý tưởng đang trôi dạt xung quanh. Theo vị giáo sư lừng danh của Đại học Chicago, khi xảy ra khủng hoảng, điều tối quan trọng là phải hành động ngay lập tức, tiến hành những thay đổi nhanh chóng và “không thể đảo ngược”.

Nó được ví như một biến thể của lời răn của nhà luận thuyết người Ý Niccolò Machiavelli, từ thế kỷ 15: “Cần gây những tổn thương nhất loạt”. Nếu bỏ qua giai đoạn cao trào của khủng hoảng để ra tay hành động, sẽ không còn cơ hội khác nữa. Lợi dụng thảm họa, khủng hoảng là ý tưởng cốt lõi trong học thuyết và phong trào của Milton Friedman. Khủng hoảng, thảm họa như là nguyên liệu để khởi phát một cuộc sang chấn tập thể trên quy mô rộng khắp, nhằm tạo sự thay đổi để kiếm lợi theo ý muốn. Những nhà “tư bản thảm họa” luôn kỳ vọng một cuộc khủng hoảng để có thể nấu nồi cơm lợi nhuận của mình, có những trường hợp phải tạo ra khủng hoảng.

Dù rằng chủ nghĩa kinh tế của Friedman có thể áp dụng được một phần nhất định nào đó trong xã hội dân chủ, tuy nhiên mấu chốt của mô hình này là muốn triển khai đạt được hiệu quả tối đa, buộc phải có các điều kiện độc tài. Học thuyết này được áp dụng rộng khắp trên thế giới, đặc biệt là trong chính sách công và quản trị công của các nhà nước. Ở những quốc gia mà các chính sách của trường phái Chicago được áp dụng từ mấy thập kỷ qua, có điểm đặc trưng là đều nổi lên một liên minh cai trị quyền lực giữa số ít tập đoàn lớn và một tầng lớp chính trị gia giàu có.

Quay trở lại câu chuyện gây hoang mang dư luận có tên “nước mắm thạch tín”, tôi cho rằng, các dấu vết để lại trên truyền thông đều chống lại Masan - đơn vị bị nghi ngờ có dã tâm giết chết nước mắm truyền thống. Các chiến lược được bày binh bố trận rất bài bản: một hội (như VINASTAS) mang danh bảo vệ người tiêu dùng đứng ra “công bố kết quả nghiên cứu khoa học”, rồi lại công phu đến mức phát đi “thông cáo báo chí”, tiếp đến là một số tờ báo “mạnh” như Thanh Niên, và lực lượng các facebooker có nhiều người theo dõi công bố thông tin...

Tất cả như một thiên la địa võng, được giăng sẵn để tập kích người tiêu dùng, gây một “chấn thương trên diện rộng ” hay “sang chấn tập thể ” (như chữ dùng của học thuyết gia Milton Friedman) nhằm gây hoang mang cho người tiêu dùng. Ngay sau khi thông tin hoang mang này (dưới hình thức rất... ngụy khoa học) được công bố, Masan liền chạy chiến dịch quảng cáo sản phẩm của họ không có thạch tín... (trên báo Thanh Niên). Lập tức các siêu thị, cửa hàng bán lẻ như Fivimart ngưng nhập hàng và đồng thời rút hết mặt hàng đang nghi ngờ trên kệ bán. Đó là cách giết chết đối thủ gọn nhẹ và nhanh chóng. Những người có chuyên môn về chiến lược quản trị chắc hẳn không khó để vẽ ra được “binh pháp” này.
Tôi vẫn thắc mắc một điều rằng, giữa đất trời rộng lớn hàng Việt có cơ hội đi mọi ngõ ngách của thế giới, tại sao chính những mặt hàng cùng loại lại kèn cựa bằng trò bất lương với nhau trên chính mảnh đất hình chữ S.
Dưới góc độ nghiên cứu chiến lược truyền thông, tôi cho rằng đây là một cách làm rất hiểm ác và vô lương. Trong thư văn nghiên cứu về khủng hoảng, lịch sử đã có chuyện người ta xem khủng hoảng là một cuộc mua bán, tạo ra khủng hoảng để trục lợi, dựa trên sự chủ động chuẩn bị kỹ các mặt hàng của mình. Lúc đó, đám đông như những quân cờ được điều khiển bởi những tay chơi vô lương, muốn kiếm tiền từ đó.

Cách mà họ thường dùng nhất là tạo ra sự hoang mang, và họ tin rằng họ có thể là giải pháp để chấm dứt sự hoang mang đó bằng cách kêu gọi đám đông hãy mua giải pháp (sản phẩm) của mình. Gây hoang mang trước khi “xuất trận” để kỳ vọng thắng lợi cũng là một trong các binh kế trong nghệ thuật dụng binh của Tôn Tử.

Trí tuệ đám đông và “gậy ông đập lưng ông”

Với sự hỗ trợ của “truyền thông bất lương” (chữ của Bộ trưởng Bộ Thông tin Truyền thông Trương Minh Tuấn), chiến dịch hạ bệ nước mắm truyền thống đã ít nhiều đạt được mục tiêu của mình. Người tiêu dùng hoang mang về sản phẩm vốn dùng lâu nay, cảm xúc bị xáo trộn và “bị sang chấn tập thể ”, mà rõ ràng nhất là sự hoang mang trên mạng xã hội.

Nhiều người cho rằng, đơn vị chủ mưu vụ này muốn “định nghĩa lại cách quan niệm về nước mắm”. Nhưng họ quên một điều rằng, mạng xã hội ngoài những mặt tiêu cực như “lên đồng tập thể” thì nó có những mặt tích cực nhất định. Trong trường hợp này mạng xã hội là nơi quy tụ trí tuệ đám đông, họ biết nghi ngờ và đặt ra những dấu hỏi to đùng về việc gì đang xảy ra đằng sau những con chữ và “động thái đáng ngờ”. Có lẽ việc cố tình bỏ qua quá khứ hơn 10 năm trước nước tương Chin-su bị Cơ quan An toàn thực phẩm liên bang Bỉ phát hiện hàm lượng 3-MCPD (chất gây ung thư) cao ngất ngưởng, để rao giảng một triết lý “ngon nhưng phải an toàn” và sản phẩm Chin-su cùng nước mắm Nam Ngư của họ “đạt chuẩn an toàn về thạch tín (arsen)” đã không hiệu quả. Nói cách khác, vụ việc ở trên nếu họ thực hiện, thì đang gây ra tác dụng ngược, và đối diện với đủ các hệ lụy về hiệu quả kinh doanh lẫn pháp lý.

Với những gì họ quảng cáo, tôi nghĩ cần đặt ngược lại chất lượng sản phẩm của họ. Cụ thể: theo tài liệu khoa học, bất cứ hải sản (cá, tôm...) nào cũng có hàm lượng thạch tín (arsen) hữu cơ nhất định, do đó nước mắm vốn tự hàng ngàn đời nay là có thạch tín hữu cơ. Nhưng Masan quảng cáo Chin-su, Nam Ngư của họ không có thạch tín. Vậy thứ gọi là “nước mắm” mà họ quảng cáo họ làm từ cái gì, nếu không phải là từ hóa chất?

Thêm nữa, theo từ điển Tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, NXB Đà Nẵng, 2005) từ “mắm” trong tiếng Việt chỉ “thức ăn làm bằng tôm cá sống ướp với muối và để lâu ngày cho ngấu”, và “nước mắm” là “dung dịch mặn, có vị ngọt đậm, rút từ cá muối ra”. Những thứ của Masan có đủ điều kiện để dùng tên gọi là nước mắm không, cần phải được các cơ quan quản lý và người tiêu dùng nghiêm túc nhìn nhận lại.

Phải hiểu bản chất câu chuyện là thế này để thấy được mức độ trầm trọng của vấn đề: giết nước mắm truyền thống là cho cơ hội nước mắm giả (hóa chất + nước + muối) có thể hoành hành. Lúc đó bệnh tật sẽ theo sau làm hại sức khỏe giống nòi.

Tôi vẫn thắc mắc một điều rằng, giữa đất trời rộng lớn hàng Việt có cơ hội đi mọi ngõ ngách của thế giới, tại sao chính những mặt hàng cùng loại lại kèn cựa bằng trò bất lương với nhau trên chính mảnh đất hình chữ S. Tôi sống và nghiên cứu ở châu Âu, đi rất nhiều nước ở châu Âu nhưng rất khó khăn để tìm cho ra một sản phẩm nước mắm mang thương hiệu Việt.

Ngay cả ở Đức, số lượng người Việt đông đảo nhất châu Âu, thế nhưng kiều bào cũng chỉ biết đến nhiều nhất là các thương hiệu nước mắm Thái Lan. Câu hỏi đặt ra là, nếu thực sự Chin-su, Nam Ngư tốt đến vậy, hãy chinh phục thị trường châu Âu để nâng tầm vóc nước Việt. Tất nhiên, ở châu Âu, những tiêu chuẩn khắt khe của mình, không ai cho lưu hành hóa chất có màu mùi vị làm thực phẩm. Trong khi mơ về điều này, thì ở thế giới thực ngoài kia, cộng đồng quốc tế đã và đang đọc được thông tin gây sốc kia qua bản tiếng Anh của những tờ báo trong nước. Sự hoang mang của họ sẽ được thể hiện qua doanh số của những nhà xuất khẩu nước mắm Việt.

Chúng ta nhất quyết tẩy chay các sản phẩm với lối làm ăn bất lương. Với người tiêu dùng, không nên hy vọng những nhà sản xuất trục lợi bất chính mang đến cho cộng đồng sản phẩm sạch. Với các cơ quan chức năng, nên trừng trị đích đáng trò cố tình làm “đục nước” để “béo cò” doanh nghiệp bất chính, và xử phạt nghiêm minh những đơn vị “truyền thông bất lương”.

Lê Ngọc Sơn - Chuyên gia về quản trị khủng hoảng, Đại học Công nghệ Ilmenau, CHLB Đức

17 nhận xét:

  1. Lê Huy Vũ11:04 20/11/16

    sự thật thật là phũ phàng. doanh nghiệp thì giết hại môi trường, đầu độc người dân bằng chất thải, bằng hàng hóa kém chất lượng. truyền thông thì đầu độc người dân bằng nhưng thông tin kém chất lượng, sai sự thật. họ đâu có coi khách hàng của họ là thượng đế. đối với họ thượng đế là tiền, là lợi nhuận. một khi mà đồng tiền luôn được coi trọng hơn tất cả, đặt lên đầu tất cả thì mọi giá trị khác đều bị xem nhẹ. cần lắm sự trung thực trong kinh doanh của doanh nghiệp và truyền thông.

    Trả lờiXóa
  2. An toàn vệ sinh thực phẩm lúc nào cũng bức xúc, lúc nào cũng nóng và hiện đang là vấn đề rất nóng. Người sản xuất, kinh doanh chung ta tích cực tạo ra các sản phẩm an toàn và hãy là người tiêu dùng thông thái.Làm ăn chân chính là con đường chắc chắn, vững bền nhất để chinh phục người tiêu dùng. Cùng chung tay, chúng ta nhất định sẽ thực hiện được một xã hội có thực phẩm an toàn.



    Trả lờiXóa
  3. Có một sự thật phũ phàng là giờ đây toàn bộ thông tin chúng ta được tiếp nhận hầu hết là những thông tin mang tính thiếu sự kiểm chứng, thậm chí là mang tính bịa đặt xuyên tạc. Càng ngày càng mất đi niềm tin vào truyền thông báo giới. Đó cũng đơn giản là lý do tại sao giờ đây mọi người rất ngại khi phải dây dưa tới báo chí là vì vậy. Đơn giản họ không biết mình sẽ ra sao qua bàn tay nhào nặn của truyền thông

    Trả lờiXóa
  4. Chưa cần biết thực hư ra sao nhưng phải nói một điều rằng "không có lửa thì sao có khói". Nếu như sự việc tin đồn nước mắm truyền thống nhiễm thạch tín nặng không phải do Masan chủ mưu thì cũng có một công ty khác đứng sau dàn dựng. Đó là cuộc cạnh tranh giữa nước chấm công nghiệp mà nước mắm truyền thống, nhưng lại là cuộc cạnh tranh với những thủ đoạn đấu đá bẩn thỉu. Thật sự thất vọng về một môi trường kinh doanh kém lành mạnh thế này

    Trả lờiXóa
  5. Bangtuyetnhietdoi16:33 20/11/16

    Không hiểu các doanh nghiệp họ nghĩ gì khi tung tin đồn nước mắm truyền thống nhiễm thạch tín nhưng chắc chắn một điều rằng chiêu bài lần này là một sự sai lầm. Họ đãtự tay mình phá huy môi trường kinh doanh, phá hoại cơ hội phát triển của mình. Dìm người khác xuống không có nghĩa mình sẽ nổi lên đâu, một điều cơ bản của kinh doanh mà sao không biết thế nhỉ

    Trả lờiXóa
  6. Hungyen363616:36 20/11/16

    Một nguyên tắc cơ bản trong kinh doanh là sự phối hợp, hỗ trợ tạo nên một môi trường kinh doanh cạnh tranh, lành mạnh thì tất cả sẽ cùng phát triển chứ không phải là chơi xấu, đâm sau lưng nhau thì có nghĩa là mình sẽ thắng. Như trong trường hợp ày, sư cạnh tranh giữa nước mắm truyền thống và nước chấm công nghiệp là ví dụ điển hình về kiểu đấu đá đâm lén nhau. và cái chiêu trò đó đá tự tay tiêu diệt đi cơ hội kinh doanh, phát triển của doanh nghiệp rồi

    Trả lờiXóa
  7. Hoabinh023416:40 20/11/16

    Doanh nghiệp hiểm ác và truyền thông bất lương đang từng ngày từng giờ giết chết niềm tin của người dân. Dân hoang mang với những thông tin kém chất lượng, dân hoảng hốt với những hàng hóa kém chất lượng. Vậy thì còn đâu ra cái gọi là một môi trường kinh doanh lành mạnh, phát triển? Còn đâu cái gọi là một xã hội phát triển khi mà cuộc sống người dân không được đảm bảo từ những tiêu chí nhỏ nhất? Đáng buồn và cũng rất đáng sợ

    Trả lờiXóa
  8. Vinastas phải xin lỗi người tiêu dùng và các nhà sản xuất nước mắm truyền thống." Theo tôi điều này chưa đủ; các doanh nghiệp sản xuất nước mắm truyền thống nên tập trung lại và khởi kiện VINATAS ra tòa án về việc ban hành thông tin như trên. Tôi thật sự hi vọng lẽ phải sẽ chiến thắng và rất mong Việt Nam cũng trân trọng và bảo vệ tất cả các sản phẩm truyền thống của nước nhà như đa số các nước trên thế giới

    Trả lờiXóa
  9. việc âm mưu hạ bệ nước mắm truyền thống được giăng ra công phu đến vậy thì kẻ, hoặc những kẻ đứng sau ắt phải đại diện cho một thứ có lợi ích đối lập lại với nước mắm truyền thống. còn đây là kẻ nào thì chúng ta phải chờ đợi, nhưng đó là một bài học dành cho truyền thông của việt nam, chỉ một sơ sẩy nhỏ thôi là có thể gây thiệt hại cho rất nhiều người lương thiện rồi.

    Trả lờiXóa
  10. Một chiến dịch truyền thông bẩn của doanh nghiệp sẽ chẳng đi tới đâu nếu không có sự tiếp sức cố ý hay vô tình của tin tức báo chí. Để tránh tình trạng bị “xỏ mũi”, làm công cụ tuyên truyền cho các nhóm lợi ích (ở đây chỉ nói trong phạm vi kinh tế), ngoài việc kêu gọi phóng viên giữ gìn sự “chính xác, khách quan, không thiên vị” như một nguyên tắc căn bản khi viết tin bài, các trường đào tạo báo chí và các tờ báo uy tín, có truyền thống lâu đời đều đưa ra các giải pháp cụ thể để bảo đảm tính độc lập, liêm chính của báo chí đối với các định chế xã hội, đặc biệt là đối với doanh nghiệp.

    Trả lờiXóa
  11. Câu kết của bài viết này cực hay, cực chuẩn xác. Phải loại bỏ những kẻ trục lợi từ công sức, lao động của hàng triệu người tiêu dùng và ngư dân. Với các cơ quan chức năng, nên trừng trị đích đáng trò cố tình làm “đục nước” để “béo cò” doanh nghiệp bất chính, và xử phạt nghiêm minh những đơn vị “truyền thông bất lương”. Còn với người dân, hãy tin tưởng vào sản phẩm của mình. Riêng gia đình tôi loại nước mắm CN được gia đình thảo luận và biểu quyết là cấm mua và sử dụng vĩnh viễn.

    Trả lờiXóa
  12. Tôi thấy rất là buồn cười, chung quy cũng tại cách nghĩ ào ào của số đông. Nước mắm CN ghi rõ trên sản phẩm toàn là nc muối và hương liệu nhưng người dân vẫn mua ào ào, nay dân ngộ ra được thì doanh số của họ sụt giảm, họ phải chiêu trò thôi. Nhưng hơi đen là đụng vào hiệp hội nghề mắm, đã có truyền thống từ lâu rồi, chứ không như vụ nước tương vài năm trước.

    Trả lờiXóa
  13. Một chiến lược kinh doanh tàn nhẫn ,hàng triệu ngư dân đã khốn khó qua vụ cá chết do nhiễm độc tại Hà Tĩnh,nay lại vụ nước mắm bị người ta vô tâm vu oan cho là nhiễm Asen.Đề nghị điều tra ngay xem và hãy công bố cho toàn nhân dân biết để nhân dân tẩy chay ngay các tập đoàn kia

    Trả lờiXóa
  14. Không có chức năng được phép công bố mà làm bậy thì phạt thật nặng, phải công khai xin lỗi trên các phương tiện thông tin đại chúng. Những cá nhân gây hoang mang dư luận, làm thiệt hại người làm nước mắm truyền thống cần truy tố. Chẳng thể nào kì vọng những bàn tay bẩn có thể làm ra nước mắm sạch được đâu.

    Trả lờiXóa
  15. Diệp Anh21:42 23/11/16

    Báo chí tung tin không đúng không chỉ làm thiệt hại sản xuất, tiền bạc kinh doanh, mà còn gây hoang mang, gieo rắc nỗi sợ hãi trong công chúng...Mà với chủ đích trục lợi, thì càng cần phải bị trừng trị nghiêm khắc, Điều rất mừng là Thủ tướng sớm có chỉ đạo làm rõ, nhiều nhà khoa học sớm lên tiếng giải thích và phân biệt về arsen vô cơ và hữu cơ, và Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế cũng sớm có kết luận chính thức về sự an toàn của nước mắm truyền thống, nên người tiêu dùng đã yên tâm sau cú ra đòn của một trò cạnh tranh bẩn. Ai đứng đằng sau vụ việc này rồi sẽ sớm được sáng tỏ khi Bộ Công an cũng vào cuộc điều tra. Qua vụ việc này, tôi nghĩ cũng là dịp để nhiều người dân Việt nhận ra đâu là nược mắm truyền thống, và đâu là "nước chấm có mùi vị nước mắm ". Nhân quả là một cú "gậy ông đập lưng ông. Bây giờ người dân lại tây chay nước mắm công nghiệp và chỉ ăn nước mắm truyền thong độ đạm bình thường.

    Trả lờiXóa
  16. Bài báo nói nước mắm truyền thống nước ta có thạch tín đã làm cho ngành sản xuất nước mắm và những hộ sản xuất nước mắm theo phương pháp thủ công rơi cào tình trạng khó khăn vì mắm không bán được và giá thành giảm sút đã co nền kinh tế và thương hiệu nước mắm của chúng ta mất tính cạnh tranh trên thị trường, cần xử lý nghiêm tác giả của bài viết trên.

    Trả lờiXóa
  17. An toàn vệ sinh thực phẩm lúc nào cũng bức xúc, lúc nào cũng nóng và hiện đang là vấn đề rất nóng. Người sản xuất, kinh doanh chung ta tích cực tạo ra các sản phẩm an toàn và hãy là người tiêu dùng thông thái.Làm ăn chân chính là con đường chắc chắn, vững bền nhất để chinh phục người tiêu dùng. Cùng chung tay, chúng ta nhất định sẽ thực hiện được một xã hội có thực phẩm an toàn.

    Trả lờiXóa

Tìm kiếm mở rộng

Google TreLang

Tre Làng

Thông kê truy cập

Lưu trữ Blog