Kênh “Người đưa tin” - Kẻ phá hủy lòng tin

Lâm Trực@

Một dân tộc từng đổ máu để giành lấy quyền tự do, một quốc gia từng vượt qua đói nghèo, chiến tranh và những mùa giáp hạt đắng chát, giờ đây lại đang bị tấn công từ một mặt trận mới: mạng xã hội - nơi những kẻ vô danh mọc lên như nấm độc sau mưa, tự phong mình là “người đưa tin” để gieo rắc thông tin giả, xuyên tạc sự thật và đạp đổ mọi giá trị nền tảng của lòng tin xã hội.

Ngày 4/6, Công an TP.HCM đã khởi tố, bắt giam ba đối tượng: Lê Văn Cần (59 tuổi, Cần Thơ), Nguyễn Đức Minh (24 tuổi, An Giang) và Nguyễn Hoàng Tân (27 tuổi, Vĩnh Long) về tội lợi dụng quyền tự do dân chủ để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Điều cần nhấn mạnh là: không ai bị bắt vì nói thật, mà là vì đã nhân danh tự do để bôi nhọ, xuyên tạc, đánh tráo sự thật - những hành vi không khác gì loài mọt ăn mòn cột trụ của một ngôi nhà.

Ba đối tượng này đã điều hành kênh YouTube mang tên “Người đưa tin” - một cái tên trơ trẽn, khiến nhiều người lầm tưởng rằng họ đang làm báo. Thực chất, đây là nơi sản xuất hơn 6.700 video xuyên tạc, công kích chính sách, vu cáo tổ chức, bóp méo thực tế và nhào nặn sự kiện như thể đang nặn đất sét theo ý mình. Đó không phải là đưa tin mà là phá hủy lòng tin.

Câu hỏi đáng sợ hơn cả: Vì sao một kênh như vậy lại thu hút gần 2 triệu người theo dõi và hơn 1 tỷ lượt xem? Câu trả lời cay đắng: Vì xã hội đang tồn tại một khoảng trống nhận thức quá lớn, và có quá nhiều người lười suy nghĩ đến mức để mặc những kẻ như vậy dẫn đường.

Từ đó, chúng kiếm hơn 10 tỷ đồng, không phải bằng tri thức hay sáng tạo, mà bằng cách bán rẻ sự thật, kích động cảm xúc, gây chia rẽ và gieo mầm hoài nghi vào lòng xã hội. Chúng không tạo ra giá trị, không cống hiến gì cho cộng đồng, chỉ biết sống bám vào sự phẫn nộ đám đông vốn dễ bị dẫn dắt bởi những tiêu đề giật gân, thuyết âm mưu và thứ gọi là “bí mật hậu trường”.

Nhưng vấn đề không dừng ở ba cá nhân. Đáng lo hơn là một môi trường đã và đang ươm mầm cho những kênh như vậy sinh sôi: từ nền giáo dục thiếu định hướng đạo đức số, đến một cộng đồng người dùng mạng xã hội lười phản biện, dễ bị thao túng. Một lớp trẻ lớn lên với suy nghĩ “làm YouTube để giàu nhanh”, bất chấp đạo lý, bất chấp pháp luật.

Trong một xã hội lành mạnh, người làm nội dung phải là người kiến tạo văn hóa, gánh vác trách nhiệm phân biệt đúng sai, và biết dừng lại ở ranh giới đạo đức. Nhưng trong câu chuyện này, những kẻ tự xưng là “người đưa tin” lại đang dẫn hàng triệu người vào mê cung dối trá, nguy hiểm hơn, kéo lòng tin xã hội xuống vực sâu nghi ngờ và hỗn loạn.

Lòng tin là một tài sản vô hình. Mất lòng tin, xã hội sẽ mục ruỗng từ bên trong. Không cần súng, không cần dao, không có chiến tranh, nhưng cũng có thể sụp đổ, nếu chúng ta để mặc những kênh như “Người đưa tin” tiếp tục tồn tại.

Tôi luôn nói: Không phải tiếng nói nào cũng là tiếng nói của tri thức. Không phải ai cũng đủ đạo đức để sử dụng tự do ngôn luận. Tự do phải đi cùng trách nhiệm, chứ không thể trở thành cái cớ để phá hoại lòng tin và công kích thể chế.

Ở Pháp, Đức, Mỹ, những quốc gia luôn được nhắc đến như thiên đường tự do cũng có những giới hạn rất rõ ràng: chống tin giả, bịa đặt là ưu tiên hàng đầu. Đăng tin sai có thể bị phạt hàng chục triệu euro, thậm chí đóng kênh ngay trong 24 giờ. Còn ở ta, mỗi lần xử lý thì lại có kẻ lu loa rằng “bịt miệng”.

Không! Nhà nước không bịt miệng ai cả. Nhà nước chỉ đang làm sạch không gian số, loại bỏ những cái loa bị nhét đầy rác rưởi. Đó là trách nhiệm để bảo vệ cộng đồng, chứ không phải là đàn áp.

Đã đến lúc phải tái thiết lại đạo đức công dân trong không gian mạng. Dạy trẻ từ ghế nhà trường rằng: tự do không có nghĩa là được phép bôi nhọ. Hướng dẫn cộng chúng biết phân biệt tin thật - tin giả, như cách ta từng dạy con trẻ tránh người lạ ngoài đường.

Và hơn hết, không để những kẻ như Cần, Minh, Tân còn chỗ trú ẩn trong lòng tin của xã hội. Bởi nếu chúng ta không hành động hôm nay, thì ngày mai, một thế hệ sẽ lớn lên với đầu óc bị lập trình bởi video giả, những “sự thật” mục ruỗng - và nền tảng xã hội sẽ trượt dài vào hỗn loạn, hoài nghi và vô cảm.