Những chiếc mặt nạ rơi xuống trong vụ án Egroup

Lâm Trực@

Ngày 17 tháng Chín, Bộ Công an thông tin về việc khởi tố và bắt tạm giam thêm mười chín người trong vụ án liên quan đến Tập đoàn Egroup. Những cái tên nối tiếp nhau hiện ra trong danh sách bị can, từ những lãnh đạo cao nhất đến các nhóm trưởng kinh doanh. Người ta đọc tin tức ấy với vẻ ngạc nhiên, rồi lại thở dài, như thể vừa được chứng kiến một bi kịch đã quá quen thuộc trên sân khấu đời sống: kẻ làm giáo dục lại biến thành kẻ lừa đảo.

Tập đoàn Egroup và Công ty Egame từng được quảng bá như biểu tượng của sáng tạo, khát vọng đem tri thức đến cho thanh thiếu niên. Nhưng khi ánh đèn màu tắt đi, khung cảnh còn lại là những bản cáo trạng về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, đưa hối lộ, nhận hối lộ. Một giấc mộng giáo dục hóa thành một mê lộ của tiền bạc và lòng tham. Các quyết định khởi tố, lệnh bắt giam, phê chuẩn của Viện kiểm sát tối cao như những nhát dao lạnh lùng cắt phăng lớp sơn tô vẽ bóng bẩy, để lộ ra bộ mặt thật nhiều toan tính và dối trá.

Trong mối quan hệ giữa đồng tiền và đạo đức, cái nào thường thắng thế? Khi những doanh nghiệp mang danh “giáo dục” bị cuốn vào vòng xoáy lợi nhuận, thì học sinh, phụ huynh, cả xã hội chỉ còn lại sự phản bội. Người ta không chỉ bị mất tiền, mà còn mất niềm tin. Niềm tin, một khi đã vỡ vụn, khó mà hàn gắn.

Những cái tên được nêu ra: Phạm Thị Ngoan, Nguyễn Văn Sơn, Nguyễn Trọng Vũ… lần lượt trở thành minh chứng cho một căn bệnh xã hội – bệnh coi thường luật pháp, bệnh tin rằng bằng quan hệ, bằng tiền, người ta có thể đi qua tất cả. Nhưng lịch sử hiện đại của đất nước đã cho thấy, không có bức tường nào che chắn mãi được sự thật. Những kẻ từng ngồi trong văn phòng lạnh lẽo, ký vào những bản hợp đồng gian trá, nay phải ngồi sau song sắt, chờ tiếng gọi của công lý.

Song, câu chuyện không chỉ dừng ở trách nhiệm hình sự của vài chục con người. Nó là tấm gương soi cho toàn bộ xã hội. Chúng ta đã từng trao cho họ sự tin cậy, từng đưa con em mình đến các cơ sở giáo dục dưới cái tên Egroup, với hy vọng tương lai tốt đẹp. Niềm tin ấy bị phản bội, đồng nghĩa với một vết thương đạo đức trong cộng đồng. Người dân hoang mang, tự hỏi: nếu ngay cả lĩnh vực giáo dục – nơi đáng lẽ phải là môi trường trong sáng, lại bị lợi dụng làm công cụ để lừa đảo, thì còn nơi đâu có thể tin cậy?

Có một chi tiết đáng lưu ý: cơ quan điều tra kêu gọi những cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp liên quan hãy chủ động khai báo, khắc phục hậu quả trước ngày 26 tháng Chín. Đó vừa là cơ hội, vừa là lời cảnh báo. Bởi trong luật pháp, vẫn còn cánh cửa khoan hồng cho những ai đủ can đảm thừa nhận lỗi lầm và cố gắng sửa chữa. Nhưng cánh cửa ấy sẽ khép lại nếu sự ngoan cố và ảo tưởng tiếp tục dẫn dắt hành động của họ.

Trong chiều sâu tâm lý, những vụ án như Egroup luôn là minh họa cho bi kịch muôn đời của con người: khát vọng vươn lên nhưng trượt ngã trong cám dỗ. Ở đó, ta nhìn thấy bóng dáng của những mưu toan cá nhân đặt trên lợi ích cộng đồng, và một khi cán cân đạo đức nghiêng hẳn về phía đồng tiền, kết cục chỉ có thể là đổ nát. Chính trị và pháp luật ở đây không chỉ là sự trừng phạt, mà còn là bài học nghiêm khắc cho xã hội, để không ai còn nuôi ảo tưởng rằng cái ác có thể ngụy trang vĩnh viễn dưới những danh nghĩa đẹp đẽ.

Có lẽ, điều đau đớn nhất không phải là mười chín cái tên bị tạm giam, mà là hàng vạn phụ huynh, học sinh, những người từng đặt hy vọng vào một nền giáo dục tử tế, nay phải đối diện với sự thật phũ phàng. Khi mặt nạ rơi xuống, điều còn lại không phải ánh sáng của tri thức, mà là một khoảng tối trĩu nặng. Và từ khoảng tối ấy, chúng ta buộc phải rút ra một kết luận: chỉ có sự minh bạch, liêm chính và kỷ luật pháp luật nghiêm minh mới đủ sức giữ cho xã hội không rơi vào vòng xoáy phản bội lần nữa.