Tin giả về lộ dữ liệu: Chiêu trò cũ trong vỏ bọc mới

Lâm Trực@

Những ngày gần đây, cộng đồng mạng lại một lần nữa chứng kiến sự bùng phát của tin giả. Vụ việc tại Trung tâm Thông tin tín dụng Quốc gia (CIC) được nhiều kẻ lợi dụng để thổi phồng, gắn ghép và lan truyền những câu chuyện không có thật về tình trạng “lộ dữ liệu” ở nhiều cơ quan, tổ chức khác. Từ vài dòng chữ vô trách nhiệm trên mạng, bỗng chốc người dân bị kéo vào một vòng xoáy hoang mang, lo lắng.

Song, khi các cơ quan chức năng vào cuộc, sự thật hiện ra rất rõ: đó hoàn toàn là những sản phẩm hư cấu. Hiệp hội An ninh mạng quốc gia, sau khi tiến hành xác minh và phân tích, đã khẳng định đây là những thông tin không có cơ sở. Ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Công nghệ của Hiệp hội, đã phải thẳng thắn: “Những tin giả này khiến cơ quan, tổ chức mất nhiều công sức để kiểm tra, gây lãng phí nguồn lực và tạo nhiễu loạn không cần thiết.”

Thực chất, chiêu trò không mới. Giống như việc gieo rắc tin đồn thất thiệt trong đời sống, tin giả về an ninh mạng chỉ nhằm đánh vào niềm tin xã hội. Khi người dân hoang mang, khi doanh nghiệp lo lắng, kẻ tung tin giả mới dễ chen chân để thực hiện những mưu đồ khác - từ hạ uy tín tổ chức, gây rối loạn thông tin, đến mở đường cho hành vi lừa đảo trực tuyến.

Các chuyên gia an ninh mạng đã cảnh báo rõ ràng: phát tán tin giả về lộ dữ liệu không chỉ làm tổn hại danh dự của tổ chức, ảnh hưởng đến môi trường kinh doanh, mà còn tác động trực tiếp đến niềm tin số - yếu tố sống còn trong nền kinh tế hiện đại. Bởi niềm tin số chính là nền móng để người dân yên tâm sử dụng dịch vụ trực tuyến, để doanh nghiệp phát triển và để đất nước tiến bước trên con đường chuyển đổi số.

Đáng chú ý, Bộ Công an đã nhiều lần nhấn mạnh, việc tung tin thất thiệt trên không gian mạng hoàn toàn có thể bị xử lý theo quy định pháp luật. Mỗi dòng tin giả, tưởng chừng vô thưởng vô phạt, lại ẩn chứa nguy cơ phá hoại uy tín, gây bất ổn xã hội, thậm chí kích động sự chống đối. Đây không còn là chuyện riêng của một tổ chức hay cá nhân, mà là vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia.

Ngày 11/9, Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp không gian mạng Việt Nam (VNCERT) từng công bố sự cố tại CIC, với dấu hiệu cho thấy tội phạm mạng tìm cách chiếm đoạt dữ liệu cá nhân. Nhưng chính vì sự kiện thật này, những kẻ xấu lại nhân cơ hội thổi bùng thêm ngọn lửa tin giả. Sự thật và hư cấu bị trộn lẫn, người dân nếu thiếu tỉnh táo sẽ rất dễ bị dẫn dắt.

Nếu nhìn ra thế giới, có thể thấy Việt Nam không phải quốc gia duy nhất phải đối diện với làn sóng tin giả liên quan đến an ninh mạng. Ở Mỹ, những tin giả từng lan truyền rằng các cơ quan bầu cử bị “tấn công toàn diện”, dẫn đến hoang mang trong xã hội và gây chia rẽ chính trị. Tại châu Âu, một số nhóm cực đoan đã lợi dụng tin giả về lộ dữ liệu y tế trong đại dịch Covid-19 để kích động sự bất tuân, khiến công tác phòng dịch gặp nhiều khó khăn. Nhưng trong nhiều trường hợp, chính quyền các nước này phản ứng chậm, để tin giả kịp thời tạo ra làn sóng dư luận tiêu cực.

Trong khi đó, ở Việt Nam, phản ứng của các cơ quan chức năng luôn được tiến hành nhanh chóng và công khai. Sự minh bạch trong việc thông tin, sự kiên quyết trong xử lý và lời kêu gọi người dân nâng cao cảnh giác đã trở thành lá chắn hữu hiệu. Chính điều này giúp hạn chế tối đa những tác động xấu mà tin giả có thể gây ra.

Ở đây, chúng ta cần nhìn thấy một điều quan trọng: Chính phủ, các cơ quan an ninh mạng, và các tổ chức chuyên trách luôn hành động kịp thời, minh bạch và công khai thông tin để trấn an dư luận. Đó là nỗ lực bền bỉ nhằm bảo vệ quyền lợi của công dân trong thời đại số. Song song với nỗ lực ấy, mỗi người dân cũng phải tự trang bị cho mình khả năng “đề kháng thông tin”. Đừng để vài dòng chữ chưa kiểm chứng trên mạng xã hội điều khiển cảm xúc và hành động của mình.

Trong một xã hội văn minh, tự do ngôn luận không đồng nghĩa với tự do tung tin thất thiệt. Tự do ấy cần gắn liền với trách nhiệm công dân, trách nhiệm bảo vệ lợi ích chung. Chính ở điểm này, sự cảnh giác của người dân chính là lớp lá chắn đầu tiên, mạnh mẽ nhất để ngăn chặn tin giả.

Tin giả về lộ dữ liệu chỉ là một ví dụ. Trước đó, chúng ta đã từng chứng kiến tin giả về dịch bệnh, về kinh tế, về chính trị… Tất cả đều chung một kịch bản: gieo rắc hoang mang, phá vỡ niềm tin. Và tất cả đều kết thúc bằng một sự thật duy nhất: niềm tin vào những nguồn thông tin chính thống là cách duy nhất để bảo vệ bản thân, gia đình và xã hội.

Khi ta đủ tỉnh táo, đủ trách nhiệm, tin giả sẽ không còn đất sống. Và niềm tin số, niềm tin vào chính quyền, sẽ trở thành điểm tựa vững chắc cho sự phát triển bền vững của đất nước.