Lâm Trực@
Trong đời sống hiện đại, năng lượng không chỉ là nhu cầu cá nhân mà còn là vấn đề của cộng đồng, của quốc gia. Khi công nghệ điện mặt trời mái nhà ngày càng phổ biến, đã xuất hiện những câu hỏi mang tính phản biện, chẳng hạn như: “Dân lắp điện mặt trời thì liên quan gì đến EVN mà phải đăng ký?”. Đặt câu hỏi như thế có phần phiến diện, bởi bản chất của điện mặt trời mái nhà không tách rời khỏi hệ thống điện quốc gia, ít nhất trong trường hợp hệ thống đó hòa lưới. Để trả lời một cách chính xác, cần phân tích trên ba phương diện: khoa học kỹ thuật, pháp luật hiện hành và lợi ích cộng đồng.
Ngược lại, nếu hộ dân lắp đặt điện mặt trời mái nhà và đấu nối vào lưới điện quốc gia, tình huống trở nên hoàn toàn khác. Hệ thống điện mặt trời hoạt động dựa trên nguyên tắc chuyển đổi năng lượng bức xạ mặt trời thành dòng điện một chiều, sau đó thông qua inverter biến đổi thành điện xoay chiều để sử dụng và có khả năng phát ngược lên lưới. Khi hòa vào lưới, bất kỳ nguồn phát nào cũng tạo ra dao động điện áp, tần số và cần được điều độ để bảo đảm cân bằng cung cầu. Nếu không đăng ký, ngành điện không có cơ sở dữ liệu để dự báo, điều chỉnh, điều độ công suất. Hậu quả là hệ thống có thể rơi vào tình trạng mất cân bằng, ảnh hưởng đến chất lượng điện năng và thậm chí gây sự cố lan rộng. Ngoài ra, hệ thống điện mặt trời khi không có thiết bị chống phát ngược đạt chuẩn sẽ tiếp tục đưa điện lên lưới ngay cả khi ngành điện đã cắt điện để sửa chữa. Đây là nguy cơ an toàn rất lớn, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng công nhân vận hành.
Trên phương diện pháp luật, các quy định hiện hành của Việt Nam đã bao quát vấn đề này. Luật Điện lực số 61/2024/QH15, được Quốc hội thông qua ngày 30 tháng 11 năm 2024 và có hiệu lực từ ngày 1 tháng 2 năm 2025, quy định rõ ràng nguyên tắc quản lý thống nhất hệ thống điện quốc gia. Theo đó, mọi tổ chức, cá nhân phát điện có đấu nối vào lưới điện đều phải đăng ký, thỏa thuận và được kiểm tra điều kiện kỹ thuật. Các nghị định và thông tư đi kèm, như Nghị định 18/2025/NĐ-CP của Chính phủ và Thông tư 05/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương, đều nhấn mạnh trách nhiệm đảm bảo an toàn, quy chuẩn kỹ thuật trong hoạt động phát điện và truyền tải. Đặc biệt, Quyết định 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời vẫn đang có hiệu lực, tạo cơ sở pháp lý cho người dân ký hợp đồng mua bán điện với EVN khi có phần điện dư phát lên lưới. Như vậy, pháp luật không chỉ buộc đăng ký để quản lý vận hành, mà còn bảo vệ quyền lợi chính đáng của người dân trong giao dịch điện năng.
Về lợi ích cộng đồng, việc đăng ký mang lại ba giá trị quan trọng. Thứ nhất, nó giúp bảo đảm an toàn hệ thống điện quốc gia, tránh các rủi ro kỹ thuật và tai nạn lao động. Thứ hai, nó bảo vệ quyền lợi của chính hộ dân, vì chỉ khi đăng ký, hệ thống mới được pháp luật công nhận và người dân mới có thể bán điện hợp pháp, tránh tranh chấp trong tương lai. Thứ ba, nó góp phần duy trì công bằng và minh bạch, bởi lưới điện quốc gia là tài sản chung, bất kỳ nguồn phát nào cũng phải được quản lý để không ảnh hưởng tiêu cực đến cộng đồng.
Từ góc nhìn kỹ thuật, có thể khẳng định rằng việc đăng ký với EVN không phải là một thủ tục hành chính hình thức. Nó là điều kiện tiên quyết để đảm bảo an toàn, ổn định của hệ thống điện, đồng thời là cơ chế bảo vệ lợi ích cho cả người dân lẫn cộng đồng. Trong bối cảnh nhu cầu phát triển năng lượng tái tạo ngày càng lớn, việc tuân thủ đúng quy định và quy chuẩn không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là trách nhiệm kỹ thuật và xã hội của mỗi hộ gia đình khi tham gia vào hệ thống điện quốc gia.
Việc yêu cầu người dân lắp đặt điện mặt trời phải đăng ký với EVN thoạt nghe có vẻ phiền phức, nhưng bài viết đã lý giải rõ ràng rằng đây là vấn đề liên quan đến kỹ thuật, pháp lý và đặc biệt là an toàn cộng đồng. Nếu hệ thống điện mặt trời hòa lưới không được giám sát chặt chẽ, có thể gây quá tải, chập cháy hoặc nguy hiểm cho cả người sử dụng lẫn hệ thống điện quốc gia. Điều này cho thấy vai trò của EVN không chỉ là đơn vị bán điện mà còn là bên giám sát an toàn điện lực trong phạm vi cả nước. Thực tế, đăng ký không có nghĩa là hạn chế quyền sở hữu hay sử dụng của người dân mà nhằm mục đích quản lý hiệu quả và đảm bảo các tiêu chuẩn kỹ thuật. Đặc biệt, trong thời đại năng lượng tái tạo phát triển mạnh mẽ, quản lý đồng bộ là yếu tố then chốt để tránh những hệ lụy về lâu dài. Vì vậy, người dân cần hiểu đúng bản chất vấn đề, tránh suy nghĩ tiêu cực hay mang tính phản biện cảm tính. Lợi ích cộng đồng luôn cần được đặt song hành cùng quyền lợi cá nhân trong mọi chính sách phát triển bền vững.
Trả lờiXóaTừ góc độ pháp lý và kỹ thuật, bài viết cho thấy việc đăng ký hệ thống điện mặt trời với EVN là bước đi cần thiết để đảm bảo an toàn và vận hành đồng bộ với hệ thống điện quốc gia – đặc biệt trong bối cảnh hệ thống điện mặt trời mái nhà ngày càng phổ biến. Việc này không chỉ giúp EVN kiểm soát chất lượng đầu nối mà còn bảo vệ chính chủ đầu tư trước các sự cố về điện, cháy nổ hay mất ổn định nguồn. Thật sai lầm nếu nghĩ rằng việc sử dụng năng lượng sạch là hoàn toàn "tự do", bởi lưới điện quốc gia là hệ thống phức tạp, đòi hỏi tính tương thích và an toàn cao. Chính sách yêu cầu đăng ký không phải là rào cản phát triển điện mặt trời, mà là công cụ quản lý minh bạch và cần thiết trong thời đại chuyển đổi năng lượng. Nếu người dân không nắm rõ quy chuẩn kỹ thuật, hoặc lắp đặt sai cách, thiệt hại không chỉ về tài sản mà còn ảnh hưởng đến cả khu dân cư xung quanh. Do đó, chính quyền và EVN cũng cần truyền thông rõ ràng hơn để người dân hiểu đúng, hợp tác và chủ động thực hiện các nghĩa vụ kỹ thuật cần thiết. Phát triển năng lượng bền vững không thể tách rời quản lý đồng bộ và tuân thủ quy định pháp luật.
Trả lờiXóaThực tế, việc đăng ký, thông báo khi lắp điện mặt trời mái nhà tự dùng là quy định được nêu tại Nghị định 58/2025 về phát triển năng lượng tái tạo và Nghị định về phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu hồi 2024. Người dân, doanh nghiệp lắp đặt hệ thống điện mặt trời mái nhà nối lưới hay không với hệ thống điện quốc gia, công suất dưới 100 kW chỉ cần thông báo (công suất, địa điểm lắp đặt, mục đích sử dụng...) tới Sở Công Thương, công ty điện lực địa phương. Sau đó, chờ xác nhận từ cơ quan quản lý và hộ gia đình có thể tự chủ nguồn điện của mình. Họ cũng cần tuân thủ quy định về xây dựng, phòng cháy chữa cháy, bảo vệ môi trường.
Trả lờiXóaNăng lượng mặt trời là nguồn điện phân tán, phụ thuộc vào bức xạ, thời tiết trong khi đây là các yếu tố bất định. Khi không có nắng (mây, mưa hoặc ban đêm), nguồn điện này sẽ tăng giảm nhanh, nhu cầu lại dồn về điện lưới, buộc nhà điều hành phải điều độ và huy động thêm công suất từ các nguồn chạy nền khác (thủy điện, nhiệt điện...) để "bù". Như vậy, việc quản lý, giám sát của Nhà nước để đảm bảo vận hành lưới điện quốc gia an toàn.
Trả lờiXóaViệc yêu cầu đăng ký với EVN nếu người dân lắp hệ thống điện mặt trời kết nối với hệ thống điện lưới quốc gia là yêu cầu đúng theo quy định của pháp luật, để đảm bảo an toàn cho hệ thống điện lưới quốc gia cũng như sự an toàn và quyền lợi chính đáng của nhân dân sử dụng điện. Người dân vì vậy cần phải tuân thủ đúng những yêu cầu do EVN đưa ra trong trường hợp sử dụng điện mặt trời, vừa để đảm bảo an toàn cho bản thân và gia đình và cũng để đảm bảo an toàn cho lưới điện và sự minh bạnh, công bằng trong quản lý
Trả lờiXóa