Ukraine và bài học liên minh chống quốc gia khác

Bài chép của Vũ Xuân Thành

Năm 2017, khi tham gia vào “Hội thảo Xã hội dân sự lần 2” do một số nhà hoạt động dân sự tổ chức tại Hà Nội, tôi đã đứng dậy một mình lội gió ngược sóng phản bác quan điểm “Phải đa đảng, phản dân chủ kiểu Mỹ” và cái luận điệu lôi kéo Việt Nam tập trung quan hệ với Mỹ và phương tây để chống lại nước thứ 3. Hội trường khi ấy nghe tôi phản biện còn tỏ thái độ khinh miệt, nhất là Osin Huy Đức (Trương Huy San) còn kết luận một câu đại loại: Bạn còn trẻ, sau này bạn sẽ có cơ hội học hỏi và hiểu thêm. (Ngụ ý tôi còn non về mặt chính trị, dần sẽ khôn ra)

Trước đó, nhận thấy bài học nhãn tiền về việc Philipines liên minh quân sự với Mỹ, cho phép hàng ngàn quân Mỹ tới Philippines tập trận, bên cạnh đó là những lời hứa bảo đảm an ninh, chủ quyền cho Philippines, nhưng khi Trung Quốc có hành động xâm chiếm bãi cạn Scarborough vào năm 2012, Mỹ không giữ lời hứa gây áp lực buộc Trung Quốc rời khỏi bãi cạn mà làm ngơ để trung Quốc chiếm trọn. Thực tế này cho thấy, với Mỹ, việc liên minh, liên kết phải mang lại lợi ích cho Mỹ là hàng đầu, còn nếu không có lợi, thì “bạn thân” thì cũng kiểu “thân ai người ấy lo”.

Ngay trong ngày ấy, tôi cũng đã lấy Ukraine làm ví dụ về rủi ro liên minh quân sự, trong đó khẳng định: “Cách mạng màu đã lật đổ tổng thống hợp hiến của Ukraine là Yanukovych, dựng lên chính phủ mới thân Mỹ nhằm chống Nga. Một đất nước đa đảng còn yếu về kinh tế chính trị bị giật dây bởi nước ngoài sẽ loạn, rồi sẽ trở thành quân cờ trong tay các nước lớn.”

Thực tế sau 5 năm, Nga tấn công Ukraine nhằm giải giáp quân sự nước này, đã chứng minh luận điểm đó của tôi.

Ukraine vốn có địa chính trị quan trọng, tiếp giáp Nga và Châu Âu. Trước biến cố cách mạng màu, Ukraine thân Nga và quốc gia trung chuyển khí Gas từ Nga vào châu âu, hàng năm thu hàng tỷ đô lợi nhuận từ việc này. Dự án Nord Stream II thông qua Ukraine sẽ giúp Nga dễ dàng bán khí gas cho Châu Âu hơn. Tất nhiên, Mỹ không thích điều này, bởi một mặt mua gas từ Nga thì Châu Âu sẽ thêm phụ thuộc vào Nga, mặt khác Mỹ cũng muốn Châu Âu là thị trường tiêu thụ Gas hoá lỏng (LNG) của mình. Do đó, cách mạng màu của Ukraine nhận được hậu thuẫn lớn từ Mỹ, báo chí liên tục đưa tin bất lợi cho chính phủ đương nhiệm khi ấy, ca ngợi những người biểu tình lật đổ chính phủ, bất chấp việc lật đổ chính quyền hợp hiến do dân bầu là vi hiến. Chính phủ mới nghĩ rằng với hậu thuẫn của Mỹ và phương tây, Ukraine dễ dàng vào được Nato, được bảo vệ và cơ hội phát triển kinh tế.

Thực tế thì lại ngược lại phũ phàng. Mỹ và Nato liên tục bỏ ngỏ đề nghị gia nhập Nato của Ukraine. Đơn giản thôi, Mỹ và Nato muốn chống lại Nga, nhưng không phải đối đầu trực tiếp. Mỹ ủng hộ Ukraine chống Nga để kiềm chế Nga nhưng không đời nào cho Ukraine gia nhập Nato, phòng khi chiến sự nổ ra, thì Nato không phải trực tiếp đối đầu, tránh nguy cơ gây chiến tranh toàn diện.

Ukraine thân Mỹ chỉ có lợi cho Mỹ. Nếu không có chiến tranh, Ukraine như con dao bên sườn nước Nga, sẵn sàng đâm bất cứ lúc nào, đồng thời chặn cửa ngõ làm ăn của Nga tới EU. Nếu có Chiến tranh, Mỹ “toạ sơn quan hổ đấu”, xem Nga bị thế giới xa lánh lên án, kinh tế sẽ bị cấm vận. Nước cờ nào cũng đem lại lợi ích cho Mỹ, chỉ là ít hay nhiều.

Giờ lâm trận, thứ duy nhất nhận được là những lời lên án, cầu nguyện từ Mỹ và Phương tây, Ukraine mới chua chát nói “Chúng tôi đã bị bỏ lại một mình để bảo vệ nhà nước của chúng tôi”, trích lời tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky “Ai sẵn sàng chiến đấu cùng chúng tôi? Tôi không thấy ai cả. Ai sẵn sàng cung cấp cho Ukraine sự đảm bảo để trở thành thành viên của NATO? Mọi người đều sợ hãi.”

Lúc này Ukraine lúc này không khác gì quân cờ dằn mặt nhau của các nước lớn, lại là tiền tuyến giải quyết xung đột của Nga với Mỹ - Nato. Họ hẳn thấm và hiểu được cái giá phải trả khi theo nước này chống nước kia. Tương lai và sự toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine ra sao, chắc ai cũng biết….

Vũ Xuân Thành