Bữa tiệc của đám đông

Lâm Trực@

Tam Kỳ, ngày 16/5/2025 - Cái thời mà một tiếng gõ phím có thể đập nát một đời người đã đến. Không cần máu, không cần dao, chỉ cần một đám đông cười, hả hê rồi quay lưng như chưa từng yêu mến. Những TikToker từng được tán dương như minh tinh giờ đây nằm lặng lẽ trong các bản tin hình sự - không còn ánh đèn sân khấu, chỉ còn ánh đèn trần của phòng giam lạnh lẽo. Thế kỷ XXI, con người không cần tài năng để nổi tiếng, chỉ cần nổi loạn. Càng dị hợm, càng lệch chuẩn, càng dễ lên xu hướng. Đám đông ấy không cần lý trí, chỉ cần trò vui. Một vở hài kịch đắng, nơi khán giả chính là hung thần.

Lê Việt Hùng từng được tung hô như một “hiệp sĩ mạng”. Những cú lia máy vào bãi xe trái phép, những đoạn clip phơi bày người khác giữa phố - Hùng không nói bằng lý lẽ mà bằng thứ ngôn ngữ của phẫn nộ có chủ đích. Đám đông cổ vũ như say rượu, chẳng cần biết đúng sai, chỉ cần được “sống thay” qua Hùng. Anh ta tưởng mình là công lý. Nhưng không ai nói cho anh biết: công lý không đến từ cái điện thoại, mà từ luật pháp và sự hiểu biết. Khi bị cáo buộc cưỡng đoạt tài sản, những đoạn clip từng khiến anh ta trở thành thần tượng lại chính là chứng cứ trước tòa. Bản ngã, một khi được dựng lên từ sự ngộ nhận tập thể, sẽ biến thành quái vật khi không còn ai vỗ tay.

Tuấn “phò mã” - một bản parody sống động của xã hội hậu hiện đại, nơi phi lý được tung hô như nghệ thuật. Anh ta trang điểm như diễn viên cải lương thất nghiệp, xưng hô như vua chúa tái sinh, và lên TikTok giảng đạo lý như thể đời là một vở tuồng chưa hạ màn. Đám đông mê Tuấn không phải vì Tuấn tài giỏi, mà vì Tuấn đủ lố để giải trí. Nhưng màn hóa trang nào rồi cũng đến lúc tẩy. Khi scandal và quá khứ lừa đảo bị phơi bày, Tuấn bị khởi tố vì đánh bạc. Những người từng tung hô anh như thần tượng “độc lạ” bỗng quay lưng nhanh như gió đổi chiều. Đám đông có thể nâng bổng một con diều rách, cũng chính nó có thể quật con diều ấy vào cột điện.

Nam “Birthday” thì không giả vương, không cải lương, mà công khai phản kháng. Một buổi livestream giữa đường, nơi Nam vừa vi phạm luật giao thông vừa bấm điện thoại như đang truyền hình trực tiếp một buổi ra mắt sản phẩm “chống đối số”. Cái ngạo mạn ấy khiến đám đông phấn khích. Nam trở thành biểu tượng… cho đến khi cơ quan điều tra gõ cửa.

Nhưng thật ra, Hùng, Tuấn hay Nam - chỉ là triệu chứng. Căn bệnh nằm sâu hơn, trong chính đám đông đang say mê nội dung lệch chuẩn. Cộng đồng mạng không cần một người có giá trị thật - họ chỉ cần một nhân vật đủ “giật gân”, đủ “khác người”. Họ dựng thần tượng trong một phút, rồi đạp đổ thần tượng cũng chỉ bằng vài cú click. Không ai hỏi vì sao mình lại yêu mến sự lố bịch. Không ai trách bản thân vì từng cổ vũ cho những trò diễn rẻ tiền. Khi scandal nổ ra, người ta vội chửi rủa, tẩy chay, như thể chưa từng tung hô. Một nền văn hóa như thế không sinh ra người hùng - nó chỉ sinh ra nạn nhân.

Trong cái xã hội ấy, sự nổi tiếng không dựa trên nhân cách mà dựa trên khả năng “gây bão”. Những người làm nội dung biết rõ điều đó. Họ không tạo ra giá trị - họ tạo ra cảm xúc rẻ tiền. Mỗi video là một canh bạc: được tung hô hoặc bị ruồng bỏ. Họ không sai một mình - họ sai cùng với hàng triệu khán giả. Có một bi kịch lớn hơn cả cú ngã của các TikToker: đó là sự im lặng của những người hiểu chuyện, và sự hào hứng của những kẻ không biết mình đang góp phần đốt cháy đạo đức. Một xã hội nơi cái đúng phải “trending” mới được lắng nghe, còn cái sai chỉ cần đủ màu mè để tồn tại - là một xã hội đang mắc bệnh.

Những đứa trẻ lớn lên trong thế giới này sẽ hiểu rằng: để được quan tâm, không cần học hành - chỉ cần… dám làm trò. Vấn đề không nằm ở một vài TikToker bị bắt - vấn đề nằm ở chỗ: đến bao giờ chúng ta mới thôi tung hô những kẻ cởi truồng giữa chợ?

Sự sụp đổ của các thần tượng mạng không chỉ là một tai nạn - mà là hậu quả. Hậu quả của những ngày tháng người ta thay lương tri bằng lượt view, thay đạo lý bằng lượt chia sẻ. Và đám đông - những người từng dựng nên ngai vàng cho họ - chính là kẻ giết họ bằng cú click cuối cùng.

Bữa tiệc đã tàn. Và kẻ tỉnh dậy sau cơn say chính là chúng ta - những con người từng say mê nhấn “thích” trong vô thức.