Sùng Thị Mải và bóng tối của lòng tham

Lâm Trực@

Có những câu chuyện, nếu chỉ đọc qua con số 8.000 người bị hại, hơn 300 tỉ đồng bị chiếm đoạt, ta có thể dễ dàng xếp nó vào một bản tin tội phạm bình thường. Nhưng khi ngẫm kỹ, đó không chỉ là một vụ án. Đó là tấm gương phản chiếu những rạn vỡ trong đời sống tinh thần và đạo đức của một lớp người, trong một thời mà mọi giá trị đang bị thử thách bởi đồng tiền.

Cơ quan công an làm việc với đối tượng cầm đầu Sùng Thị Mải. Ảnh: Cơ quan công an cung cấp

Ngày 2/11/2025, Công an tỉnh Lai Châu thông tin về việc bắt thêm ba đối tượng trong đường dây lừa đảo xuyên quốc gia do một phụ nữ người Việt điều hành tại Campuchia. Nữ cầm đầu là Sùng Thị Mải, sinh năm 1999, quê ở thôn Mom Đào, xã Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. Mải cùng các đồng phạm đã dựng lên một mạng lưới tội phạm tinh vi, điều hành từ khu đồi Bokor, thành phố Bokor, tỉnh Kampot (Campuchia), lừa đảo qua mạng bằng đủ chiêu trò: giả danh công an, quân đội, nhân viên giao hàng hay thậm chí là tình nhân. Chúng chiếm đoạt tiền của hơn tám nghìn người dân, phần lớn là những người tin vào lời hứa hẹn nhỏ nhoi của “lòng tốt” trên không gian mạng.

Đến nay, kể từ khi vụ án được khởi tố ngày 4/6/2025, đã có tổng cộng 66 đối tượng bị bắt giữ, trong đó 59 người bị bắt tại Campuchia, còn lại 7 bị bắt trong nước. Phía sau con số ấy là hàng nghìn mảnh đời bị tổn thương, những người nông dân, công nhân, tiểu thương, những con người mà đồng tiền họ mất đi không chỉ là tài sản mà còn là niềm tin.

Khi nghe tên Sùng Thị Mải, nhiều người sẽ nghĩ đến một cô gái miền núi nhỏ bé, ít học. Nhưng Mải lại là kẻ điều hành một tổ chức lừa đảo tinh vi, có hàng chục “chân rết” rải khắp biên giới. Cô ta không chỉ phạm tội mà còn đại diện cho một kiểu lệch chuẩn của thế hệ trẻ, những người mất phương hướng khi bước ra thế giới phẳng. Không còn giá trị cộng đồng, không còn giới hạn đạo đức, chỉ còn một khát vọng vội vàng: làm giàu.

Tôi nhớ có lần, trong một cuộc tọa đàm về phát triển xã hội, một học giả nói: “Khi đạo đức của một dân tộc bị xói mòn, những vụ án hình sự sẽ tăng lên như cỏ dại sau mưa.” Câu nói ấy, tôi nghĩ, đến nay vẫn đúng. Sùng Thị Mải không phải là nguyên nhân mà chỉ là biểu hiện của một căn bệnh xã hội, bệnh của sự thực dụng, của lối sống ngắn hạn, của niềm tin bị thay thế bằng ảo tưởng.

Và đáng sợ hơn, cái ác giờ đây không còn mang khuôn mặt dữ tợn. Nó có thể là một cô gái đôi mươi, biết nói lời dịu dàng, biết giả làm người quan tâm, biết vẽ nên giấc mơ tình cảm để rồi lấy đi cả những đồng tiền ít ỏi nhất. Cái ác không ở đâu xa, nó trú ngụ trong những kẽ hở của lòng người, được nuôi lớn bằng sự nhẹ dạ và niềm tin mù quáng.

Vụ án của Sùng Thị Mải vì thế không chỉ là chiến công của lực lượng công an mà còn là một tiếng chuông cảnh tỉnh. Bởi giữa thế giới ảo, có quá nhiều người thật đã đánh mất chính mình. Nhà nước có thể điều tra, truy bắt, xét xử. Nhưng việc xây lại niềm tin, khôi phục lại chuẩn mực đạo đức là công việc của cả xã hội, từ gia đình, nhà trường cho đến từng cá nhân.

Một xã hội chỉ thật sự mạnh khi nó không để cho cái xấu có chỗ trú ngụ trong tâm hồn người dân. Và để làm được điều đó, không thể chỉ trông chờ vào pháp luật. Phải có giáo dục, có văn hóa, có tình thương và sự tỉnh táo.

Sùng Thị Mải, ở tuổi 26, lẽ ra đang trong những năm đẹp nhất của đời người. Nhưng cô ta đã chọn đi vào con đường không lối về. Mỗi con người đều là sản phẩm của xã hội mình sống, nhưng cũng là kẻ chịu trách nhiệm cho chính lựa chọn của mình. Ở cuối cùng, mọi lời biện minh đều vô nghĩa.

Vụ án này rồi sẽ khép lại bằng một bản án. Nhưng câu hỏi lớn hơn vẫn còn treo lơ lửng trên đầu chúng ta: phải chăng chính xã hội hiện đại, với những cám dỗ vật chất, những khoảng trống đạo đức và sự thờ ơ trước nỗi đau của người khác, đã góp phần tạo nên những Sùng Thị Mải mới?

Và nếu câu trả lời là “có”, thì điều đó có nghĩa là chúng ta chưa thực sự an toàn, không chỉ trước tội phạm, mà còn trước chính sự lạc lối của lòng người.