Chia sẻ

Tre Làng

Tịch thu xe khi say: PHẠT NẶNG CÀNG GÂY CHỐNG ĐỐI

Khoai@

Bài của Bùi Tiến Đạt.

Trân trọng giới thiệu để anh em tham khảo

Tịch thu xe khi say: Phạt nặng càng gây chống đối

Hình phạt nặng nề quá mức cần thiết chỉ khiến người dân chống đối và pháp luật không còn là hiện thân của công lý nữa.

LTS: Để giảm thiểu tai nạn giao thông do bia rượu gây ra, ủy ban An toàn giao thông quốc gia vừa kiến nghị Chính phủ cho phép tịch thu phương tiện khi người điều khiển có nồng độ cồn trên 80mg/100ml máu hoặc vượt quá 0,4mg/1ml khí thở. Biện pháp này đúng đắn đến đâu? Tuần Việt Nam xin giới thiệu bài viết của tác giả Bùi Tiến Đạt (Khoa Luật – ĐH Quốc gia Hà Nội) để bạn đọc cùng tranh luận. 

Pháp luật phải công bằng

Đã có nhiều ý kiến đưa ra để luận giải cho chủ trương nêu trên. Bài viết của chúng tôi sẽ chỉ ra những điểm chưa hợp lý của đề xuất.

Trước tiên, pháp luật là cái đúng đắn để áp dụng vào thực tiễn chứ không phải là “ngáo ộp” để hù dọa.

Có những ý kiến cho rằng hình phạt cần phải thật nghiêm khắc để dân “sợ” mà không dám vi phạm. Điều này không đúng.

Theo lý thuyết, hình phạt không phải càng nghiêm khắc càng tốt mà yêu cầu đúng đắn là: hình phạt cần chính đáng, nghiêm minh nhưng không được hà khắc. Tịch thu phương tiện người say rượu lái xe là không chính đáng vì biện pháp này không minh bạch, không công bằng.

Không minh bạch ở chỗ hậu quả bất lợi đối với người bị tịch thu phương tiện lại không được xác định rõ ràng vì tùy thuộc vào giá trị thực tế của phương tiện. Không công bằng ở chỗ cùng một hành vi vi phạm, hậu quả bất lợi đối với mỗi người khác nhau, thậm chí khác xa nhau (từ xe ô tô bình dân vài trăm triệu tới xe sang cả tỷ đồng).

Tịch thu phương tiện người say rượu lái xe là không chính đáng vì biện pháp này không minh bạch, không công bằng. Ảnh minh họa: doisongphapluat

Việc đề xuất phạt tịch thu để dân sợ (mà thiếu tính chính đáng) thể hiện tư duy “giáo dục trẻ em” (hay nói theo ngôn ngữ hàn lâm là thuyết gia trưởng) trong quản lý nhà nước. Thật vậy, các bậc cha mẹ phương Đông thường hay lấy hình ảnh gì đó đáng sợ (như ngáo ộp chẳng hạn) để hù dọa khiến trẻ phải làm theo ý mình.

Phó Chủ tịch Chuyên trách UB An toàn giao thông Quốc gia nói: “mục đích không phải xử phạt mà để người dân biết và không vi phạm”. Vậy nếu người dân biết mà vẫn vi phạm thì sao? Lúc đó pháp luật vẫn phải được áp dụng và xử phạt. Pháp luật là để áp dụng vào thực tế chứ không đơn thuần là những giá trị đạo đức để khuyên nhủ con người. Tư duy như lập luận ở trên thực ra không hiệu quả và cũng không phù hợp với triết lý quản lý hiện đại. Người dân chỉ tuân thủ pháp luật một cách thành tâm nếu họ cảm thấy pháp luật thể hiện sự công bằng và những giá trị đúng đắn.

Không thể lấy mục tiêu để biện minh cho phương pháp không chính đáng. Lãnh đạo UB An toàn giao thông Quốc gia cho rằng “xem xét chế tài nặng hay nhẹ phụ thuộc vào mục đích đưa ra chế tài. Nếu so với tính mạng một con người thì hoàn toàn không có gì là nặng. Không có gì lớn bằng sinh mạng”. 

Đúng vậy, sinh mạng là quan trọng, nhưng không có nghĩa có thể làm mọi biện pháp không chính đáng để đạt được mục tiêu. Không thể tử hình người ăn trộm, không thể tịch thu phòng khám gây chết người, không thể tịch thu nhà hàng gây ngộ độc chết người, không thể tịch thu nhà xây trái phép, không thể tịch thu xe mượn, xe thuê, xe công dùng để vi phạm giao thông.

Một luận điểm sai lầm nữa là cho rằng hình phạt càng nặng thì tính tuân thủ càng cao. Nếu lý thuyết này đúng thì cứ áp dụng hình phạt tử hình, tù chung thân với mọi vi phạm pháp luật để đảm bảo hiệu quả ngăn ngừa. Trong khi đó, lý thuyết đúng đắn là: hình phạt cần tương xứng với mức độ nghiêm trọng của vi phạm. Hay nói một cách hình tượng theo một thành ngữ phương Tây: không cần lấy búa đinh để bóc vỏ hạt dẻ. Hình phạt nặng nề quá mức cần thiết chỉ khiến người dân chống đối và pháp luật không còn là hiện thân của công lý nữa.

Các nước phạt lái xe say xỉn thế nào?

Có chuyên gia cho rằng biện pháp tịch thu phương tiện được áp dụng ở nhiều nước trên thế giới (trong đó có nước Anh) và cho rằng việc áp dụng biện pháp này ở VN là phù hợp với xu thế chung trên thế giới. Nhưng điều này không hoàn toàn đúng.

Trang tin của chính phủ Anh chỉ ra rằng có ba hình phạt có thể áp dụng cho hành vi uống rượu lái xe: phạt tù tối đa 6 tháng, phạt tiền 5.000 bảng Anh và cấm lái xe có thời hạn ít nhất 1 năm.

Ngoài những hình phạt trên, người vi phạm có thể phải chịu thêm một số hậu quả bất lợi khác như: tiền bảo hiểm xe tăng; thông tin về vi phạm được chia sẻ cho người sử dụng lao động; gặp khó khăn khi xin thị thực tới một số quốc gia. Hiện nay trong Liên hiệp Anh (UK), mới chỉ có Scotland áp dụng biện pháp tịch thu phương tiện đối với người uống rượu lái xe nhưng có một số ngoại lệ (chẳng hạn xe không chính chủ). Hơn nữa, Liên hiệp Anh cũng rất lo ngại về tính chính đáng và hợp pháp việc tịch thu xe ở Scotland. 

Một nước khác là Australia cũng loại trừ tịch thu phương tiện là hình phạt đối với người uống rượu lái xe.

Ở bang New South Wales, uống rượu lái xe (drink driving) bị coi là tội phạm (crime) chứ không chỉ là vi phạm hành chính (administrative violation) như VN. Tùy theo nồng độ cồn, mức phạt tối thiểu là 1100 AUD và 3 tháng tước giấy phép, mức phạt tối đa là 3300 AUD và 3 năm tước giấy phép. Nếu tái phạm trong vòng năm năm, mức phạt có thể lên tới 5500 AUD, phạt tù 2 năm và 5 năm tước giấy phép. 

Biện pháp tịch thu chỉ phù hợp với những tang vật, phương tiện mà việc sử dụng chúng vốn đã bất hợp pháp như ma túy, vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ, vật có giá trị lịch sử, giá trị văn hóa, bảo vật quốc gia, cổ vật, hàng lâm sản quý hiếm, vật thuộc loại cấm lưu hành. 

Phạt tù, tăng phạt tiền, tăng thời hạn cấm lái xe 

Tịch thu phương tiện có vẻ như là con át chủ bài cuối cùng của các nhà quản lý. Tại sao cứ phải bám vào nó mà không tìm cách khác hay hơn, đúng đắn hơn?

Như kinh nghiệm của Anh và Australia, bên cạnh phạt tiền, tước giấy phép nghiêm khắc, phạt tù (một vài tháng) có thể được áp dụng. Rõ ràng phạt tù có tính răn đe rất cao, còn hơn cả tịch thu phương tiện. Sở dĩ Việt Nam chưa thể áp dụng hình phạt tù cho uống rượu lái xe vì hành vi này chỉ được coi là vi phạm hành chính mà không phải là tội phạm, theo đó không áp dụng phạt tù.

Thiết nghĩ, thay vì đề xuất tịch thu phương tiện, ta hoàn toàn có thể thực hiện một giải pháp căn cơ hơn bằng cách coi hành vi uống rượu lái xe là tội phạm và đưa nó vào Bộ luật Hình sự. Khi đó, thay vì các cơ quan hành chính (cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông), thẩm quyền xét xử và áp dụng hình phạt thuộc về tòa án.

Đây mới chính là xu hướng chung của nhiều nước trên thế giới.

Bùi Tiến Đạt (Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội)

20 nhận xét:

  1. Một đề xuất đưa ra luôn phải hợp với tình hình thực tiễn của đất nước và lòng dân. Mục đích của mọi quy định chỉ là nâng cao ý thức chấp hành của người dân chứ không phải để người dân thực hiện nhưng trong lòng không phục. Đề xuất này cần phải được nghiên cứu kỹ lưỡng và hợp lý hơn.

    Trả lờiXóa
  2. Thiết nghĩ rằng Nhà nước, các cơ quan chức năng cần phải xem xét một cách kỹ lưỡng, phải tham khảo ý kiến của đại bộ phận nhân dân và phải nhìn từ thực tế để mỗi chính sách, mỗi chủ trương đề ra đi xâu đi sát vào người dân và được nhân dân ủng hộ.

    Trả lờiXóa
  3. Tại Thụy Điển, một trong những quốc gia được coi là nghiêm khắc nhất với hành vi uống rượu lái xe, khi chính phủ nước này đã “tuyên chiến” với các “ma men lái xe” bằng cách hạ mức nồng độ cồn trong máu của tài xế từ 0,05 xuống còn 0,02 từ cách đây 20 năm, đồng thời tăng nặng các biện pháp trừng phạt, giúp cải thiện an toàn giao thông cho nước này.

    Theo quy định luật của Thụy Điển, bất cứ tài xế nào bị phát hiện có nồng độ cồn vượt mức 0,02 (thấp hơn 4 lần so với đề xuất của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia Việt Nam) có thể sẽ bị tịch thu xe để bán đấu giá (hoặc tiêu hủy nếu xe không có giá trị cao) và bị phạt tiền rất cao.

    Trả lờiXóa
  4. Một quan chức Thụy Điển cho biết mức phạt với hành vi lái xe sau khi uống rượu bia nhiều hay ít tùy thuộc vào số tiền mà người vi phạm có trong tài khoản ngân hàng, và có trường hợp một phụ nữ nước này đã phải trả tiền phạt tới hơn 21.000 USD.

    Ngoài ra, khi bị phát hiện tái phạm hành vi say xỉn khi lái xe, tài xế sẽ bị đưa tên và ảnh cùng biển số xe vào “danh sách đen” của cảnh sát, và cảnh sát giao thông có thể dừng xe của họ để kiểm tra bất cứ lúc nào.

    Cảnh sát Thụy Điển còn thành lập các đội đặc nhiệm chuyên theo dõi các tài xế từng có hành vi say xỉn khi lái xe và tiếp nhận tin báo của người dân về những tài xế lái xe sau khi uống rượu. Khi xác định một đối tượng thường xuyên có hành vi uống rượu trước khi lái xe, cảnh sát sẽ cho xe tuần tra đỗ ngay trước nhà họ như một biện pháp răn đe, cảnh báo.

    Những người tái phạm hành vi lái xe sau khi uống rượu bia sẽ bị đưa tới một trung tâm cai rượu bắt buộc, và họ chỉ được phép về nhà sau khi trải qua các xét nghiệm y tế chứng tỏ họ không còn vấn đề gì với rượu nữa.

    Trả lờiXóa
  5. Để “chắc ăn” hơn nữa, nhà chức trách Thụy Điển còn cho lắp đặt nhiều thiết bị cảm biến nồng độ cồn bên trong xe của những người tái phạm trong vòng một hoặc hai năm. Những thiết bị này sẽ ngay lập tức phát tín hiệu báo động cho cảnh sát nếu phát hiện thấy mùi rượu bia trong xe.

    Khi những biện pháp trên vẫn không ngăn nổi tài xế tiếp tục lái xe sau khi uống rượu bia, cảnh sát Thụy Điển sẽ áp dụng biện pháp “nặng tay” nhất, đó là tịch thu xe, đồng nghĩa với việc tài xế mất quyền sở hữu chiếc xe mà mình đang điều khiển.

    Những chiếc xe bị tịch thu sẽ được nhà chức trách Thụy Điển bán đấu giá lấy tiền thực hiện các chương trình cai rượu cộng đồng, còn những xe không có giá trị cao sẽ bị tiêu hủy.

    Sau khi quy định nghiêm khắc trên được thực hiện trong 2 thập kỷ, giờ đây khi du khách đặt chân đến thủ đô Stockholm của Thụy Điển vào ban đêm sẽ rất ít gặp cảnh thực khách từ các nhà hàng, quán bar, hộp đêm ngồi sau tay lái, khi họ đã có những bữa tiệc linh đình trước đó.

    Trả lờiXóa
  6. Nhiều nhà hàng, quán bar ở Thụy Điển cũng chung tay vào cuộc chiến chống hành vi lái xe sau khi uống rượu bia bằng cách cung cấp đồ uống không cồn miễn phí dành cho những người phải cầm lái.

    Một người dân Thụy Điển cho biết: “Ở các nước khác, người ta có thể uống hai hoặc ba cốc bia mà vẫn có thể lái xe. Nhưng ở Thụy Điển, chỉ cần uống một cốc bia là bạn đã không được phép lái xe. Bản thân tôi không bao giờ lái xe sau khi uống rượu bia và sẽ không cho phép người khác làm như vậy”.

    Các quan chức Thụy Điển ước tính số tài xế uống rượu bia lưu thông trên đường chỉ chiếm chưa đầy 1%, và số tai nạn giao thông chết người liên quan đến rượu bia chỉ chiếm khoảng 15%. Số tài xế chết vì say xỉn trong lúc lái xe đã giảm từ 471 người vào năm 2007 xuống còn 300 người vào năm 2010.

    Trả lờiXóa
  7. Bài viết trên trang rất đáng cho mọi người suy nghĩ, nó chỉ ra một sự thật :tư duy về luật của các cơ quan quản lý rất kém. Kiến thức nông cạn, lười suy nghĩ, không có tinh thần cầu thị, đề xuất lấy được, xa rời thực tế, nhiều khi những đề xuất của họ chỉ để cho hết trách nhiệm mà thôi. Họ đang cỡi ngựa xem hoa.

    Trả lờiXóa
  8. Bài viết trên trang rất đáng cho mọi người suy nghĩ, nó chỉ ra một sự thật :tư duy về luật của các cơ quan quản lý rất kém. Kiến thức nông cạn, lười suy nghĩ, không có tinh thần cầu thị, đề xuất lấy được, xa rời thực tế, nhiều khi những đề xuất của họ chỉ để cho hết trách nhiệm mà thôi. Họ đang cỡi ngựa xem hoa.

    Trả lờiXóa
  9. MÌnh băn khoăn ý này của tác giả: "Thiết nghĩ, thay vì đề xuất tịch thu phương tiện, ta hoàn toàn có thể thực hiện một giải pháp căn cơ hơn bằng cách coi hành vi uống rượu lái xe là tội phạm và đưa nó "vào Bộ luật Hình sự. Khi đó, thay vì các cơ quan hành chính (cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông), thẩm quyền xét xử và áp dụng hình phạt thuộc về tòa án"
    Uống rượu mà tham gia giao thông bị coi là tội phạm thì lieuj có thuyết phục?

    Trả lờiXóa
  10. Tôi ủng hộ vệc tịch thu xe. Thà gây rắc rối cho 1 người bởi người đó cố tình tự gây rắc rối cho mình còn hơn để nguy hiểm đến tính mạng nhiều người khác

    Trả lờiXóa
  11. Cái hình ảnh mà tôi thấy kinh khủng nhất là 1 chiếc ô tô gây tai nạn, sau đó người lái xe bước xuống mặt đỏ gay gắt, nồng nặc mùi bia rượu. Nên vấn đề này phải phạt thật nặng để họ sợ và ko dám vi phạm nữa

    Trả lờiXóa
  12. Tất nhiên khi đề ra luật thì phải xét đến mọi vấn đề khía cạnh, khi triển khai luật nếu có gì bất cập thì sẽ sửa đổi bổ sung, thay vì bới móc, chê bai các nhà làm luật, các bạn hãy thể hiện đúng chính kiến của mình.

    Trả lờiXóa
  13. Theo tôi là phạt tiền thật nặng, sau đó tịch thu bằng lái, bắt thi lại bằng, cần thiết truy tố nếu để lại hậu quả nghiêm trọng. Bởi say rượu mà lái xe là ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng những người cùng tham gia giao thông

    Trả lờiXóa
  14. Thiết nghĩ, thay vì đề xuất tịch thu phương tiện, ta hoàn toàn có thể thực hiện một giải pháp căn cơ hơn bằng cách coi hành vi uống rượu lái xe là tội phạm và đưa nó vào Bộ luật Hình sự. Khi đó, thay vì các cơ quan hành chính (cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông), thẩm quyền xét xử và áp dụng hình phạt thuộc về tòa án. Hoàn toàn ủng hộ với đề xuât này, bởi hành vi này gây nguy hiểm đến sự an toàn và tính mạng người khác

    Trả lờiXóa
  15. Việc tichj thu phương tiện mới nghe có vẻ khả quan nhưng tịch thu rồi lấy chỗ đâu mà chứa phương tiện vi phạm, nhất là những dịp tết đến xuân về, tình trạng nhậu thâu ngày này đêm khác. Quan trọng nhất là nâng cao ý thực người dân

    Trả lờiXóa
  16. Mình nghĩ tịch thu phương tiện là chuẩn. Chỉ có mạnh tay thì ý thức người ta mới khác. Nhiều nước đã áp dụng những điều luật xử phạt rất nặng đối với người uống rượu bia khi tham gia giao thông như tịch thu xe, khởi tố hình sự, nhẹ thì cắt các trợ cấp xã hội.

    Trả lờiXóa
  17. Đúng như Lãnh đạo UB An toàn giao thông Quốc gia khi cho rằng Nếu so với tính mạng một con người thì hoàn toàn không có gì là nặng. Càng không nên phân biệt giá trị xe. Chẳng nhẽ người giàu, đi xe xịn thì được xử nhẹ hơn?

    Trả lờiXóa
  18. So với việc xử phạt hành vi uống rượu lái xe của các nước khác như Anh: phạt tù tối đa 6 tháng, phạt tiền 5.000 bảng Anh và cấm lái xe có thời hạn ít nhất 1 năm thì tịch thu xe là quá nhẹ.

    Trả lờiXóa
  19. tác giả Bùi Tiến Đạt rõ ràng không hiểu rõ ý nghĩa của việc xử phạt bằng biện pháp tịch thu xe. Anh ta chỉ nghĩ đến những vấn đề kinh tế mà không để ý đến sự an toàn và tính mạng người tham gia giao thông. Vật nên bài viết của anh ta không có giá trị gì sất

    Trả lờiXóa
  20. Hiện nay tai nạn giao thông đang là một vấn nạn của xã hội nó làm cho xã hội chúng ta chậm phát triển cho ngoài gia tai nạn giao thông còn lam cho đất nước ta mỗi năm chết rất nhiều người cho nên chúng tôi những người dân rất mong muốn cơ quan chức năng có những cơ chế phù hợp để xử lý những trường hợp vi phạm giao thông những cơ chế ấy vừa phải đáp ứng được việc giải quyết tại nạn giao thông và phải vừa phù hợp với xã hội hiện nay để cơ chế được thự thi một cách có hiệu quả nhất.

    Trả lờiXóa

Tìm kiếm mở rộng

Google TreLang

Tre Làng

Thông kê truy cập

Lưu trữ Blog